Loading...

Wolne rodniki - co to jest i dlaczego tak szkodzi?

1 sierpnia 2023
Udostępnij post:
Wolne rodniki - co to jest i dlaczego tak szkodzi?

Często zastanawiając się nad kupnem nowego kremu, czy serum możemy przeczytać: „zwalcza wolne rodniki, wykazuje działanie antyoksydacyjne”. I myślimy: „no fajnie, brzmi mądrze, ale co to znaczy? O co chodzi z tymi wolnymi rodnikami?” Poniżej w łatwy sposób to wyjaśniam.

Wolne rodniki – czym są?

Są to atomy, które zawierają niesparowane elektrony. Normalnie każdy atom tlenu ma na swojej ostatniej orbicie parzystą liczbę elektronów, ale podczas naturalnych procesów metabolicznych np. w procesie oddychania komórkowego dochodzi do odczepienia się jednego elektronu i zostaje nam atom z brakującym „ogniwem” – wolny rodnik. Taki atom to prawdziwy agresor. Za wszelką cenę chce znaleźć sobie brakujący elektron do pary. Jest tak zdeterminowany, że nie szuka nawet takiego samego atomu tlenu, zadowoli się tym co jest obok np. atomem białka. Gdy znajdzie odpowiedni atom atakuje go i odbiera potrzebny mu elektron.  I tak powstaje kolejny atom z brakującym elektronem – kolejny wolny rodnik.

Gdy wolny rodnik szuka sobie elektronu w komórkach naszego organizmu, za każdym razem je uszkadza – niszczy błony komórkowe, DNA, RNA, osłabia włókna kolagenowe, elastylowe, przyśpieszając  śmierć tych komórek. Dlatego właśnie poprzez nadmierną ilość wolnych rodników starzejemy się szybciej i chorujemy.

 

Skąd się biorą wolne rodniki?

Chcąc odpowiedzieć sobie na pytanie skąd się biorą te paskudne wolne rodniki można powiedzieć, że nasz organizm sam sobie je produkuje. Kiedy tlen przetwarzany jest na energię, skutkiem ubocznym tego procesu jest to, że niektóre cząsteczki (ok. 5%) przekształcają się w wolne rodniki.  Z tym nasz organizm sobie radzi. Posiada wiele mechanizmów obronnych, w postaci różnych związków, które są wstanie przeciwdziałać negatywnemu wpływowi wolnych rodników. Jednak gdy wolnych rodników jest zbyt dużo dochodzi do stresu antyoksydacyjnego, który przyczynia się do powstawania wielu chorób.

Dlaczego zwiększa się ilość wolnych rodników w organizmie?

Niestety, nie powstają one wyłączenie w procesie oddychania komórkowego, ale również poprzez: wdychanie
z powietrzem spalin,  palenie papierosów, opalanie się na słońcu, stres,
jedzenie smażonych, wędzonych i grillowanych produktów  ( w płomieniach znajduje się wiele wolnych rodników, które w procesie wędzenia przechodzą na pokarm. Po zjedzeniu atakują komórki narządów wewnętrznych), zbyt intensywny wysiłek fizyczny  (W czasie intensywnego wysiłku znacznemu przyspieszeniu ulega przemiana materii.
A szybszy metabolizm, to szybsze przetwarzanie tlenu i glukozy w energię, czego efektem ubocznym jest zwiększona produkcja wolnych rodników)

Przeczytaj także: Przebarwienia – jak się ich pozbyć

Jak sobie pomóc?

Najłatwiej ograniczyć to co nam szkodzi : palenie papierosów, promieniowanie UV, alkohol, ale w dobie dzisiejszych czasów to i tak za mało, ponieważ żyjemy w ciągłym biegu, stresie i zanieczyszczonym środowisku. Aby pomóc organizmowi należy dostarczyć mu antyoksydantów, czyli tzw. wymiataczy wolnych rodników. Antyoksydanty są związkami neutralizującymi szkodliwe działanie wolnych rodników tlenowych. Można je dostarczyć poprzez zdrową dietę, bogatą w warzywa i owoce, które dostarczą witamin. Niestety do komórek skóry, te składniki trafią jako ostatnie, lub wcale, dlatego ważne jest aby stosować kosmetyki z przeciwutleniaczami (antyoksydantami).

zwalczanie wolnych rodników przez antyoksydanty - rysunek

Do przeciwutleniaczy stosowanych w kosmetyce zalicza się m.in.:

WITAMINĘ C
przyczynia się do opóźniania starzenia się komórek skóry oraz uszczelniania naczyń krwionośnych. Dzięki temu witamina C zwiększa ich elastyczność oraz zapobiega tworzeniu się siniaków i obrzęków. Witamina C wykazuje również działanie przeciwzapalne i rozjaśniające przebarwienia. Działa złuszczająco i antybakteryjnie, dlatego znajduje zastosowanie w leczeniu trądziku. Witamina Cdziała przeciwzmarszczkowo, gdyż zmniejsza aktywność enzymów odpowiedzialnych za rozpad kwasu hialuronowego, elastyny i kolagenu. Podobnie jak beta-karoten nazywana jest naturalnym filtrem przeciwsłonecznym. Kosmetyki z antyoksydacyjną witaminą C szczególnie zaleca się stosować w przypadku utraty jędrności i elastyczności skóry, szarej i ziemistej cery, rozszerzonych naczyń krwionośnych i nieestetycznych przebarwień.

WITAMINĘ E 

Jest kolejną witaminą o silnym potencjale antyoksydacyjnym. Określana jest jako „witamina młodości”, gdyż hamuje procesy starzenia się organizmu. Witamina E ma również cenne właściwości odżywcze, nawilżające, natłuszczające i regenerujące. Kosmetyki zawierające witaminę E są przeznaczone do pielęgnacji każdego typu cery, ale szczególnie do cery wrażliwej, skłonnej do podrażnień i powstawania zmarszczek.

BETA-KAROTEN

Beta-karoten odpowiada za wspomaganie opalania. Pełni rolę filtra przeciwsłonecznego, który przyczynia się do zmniejszenia wrażliwości skóry na promieniowanie UV. Dzięki temu chroni przed niebezpiecznymi poparzeniami słonecznymi. Beta-karoten skutecznie zapobiega powstawaniu plam i przebarwień skórnych wywołanych nadmierną ekspozycją na słońce. Przypisuje mu się również działanie przeciwzmarszczkowe.

KOENZYM Q10

Koenzym Q10 pobudza produkcję i regenerację komórek oraz spowalnia procesy ich starzenia się i obumierania. We współpracy z witaminą E koenzym zapobiega wytwarzaniu kolagenozy, czyli enzymu odpowiedzialnego za niepożądany proces rozkładu kolagenu w skórze. Dostarcza komórkom skóry energii do regeneracji, wpływa na przyspieszenie gojenia się ran, chroni skórę przed niedotlenieniem i pobudza jej metabolizm. Powstrzymuje utratę kwasu hialuronowego.

Dodatkowo funkcję przeciwutleniającą pełnią:

  • kwas liponowy,
  • kwercetyna,
  • białka enzymatyczne,
  • pestki winogron

Bibliografia:

Czajka A.: Wolne rodniki tlenowe a mechanizmy obronne organizmu, Nowiny Lekarskie 2006, 75,6, 582-586

Zabłocka A., Janusz M.: Dwa oblicza wolnych rodników, Postepy Hig Med Dosw. (online), 2008; 62: 118-124 

Inne artykuły na naszym blogu